Con motivo del trigésimo aniversario de la independencia de la República de Croacia y la fundación de nuestra Cámara Argentino-Croata de Industria y Comercio el 6 de octubre de 2021, estamos organizando un torneo de golf en el famoso campo de San Isidro en Buenos Aires. Con el fin de preparar mejor a nuestros miembros para este evento único, nuestro integrante Matija Jerković habló con una de las figuras clave del golf croata, el Sr. Dražen Slamar. Este nos informó sobre el estado actual del deporte ahí y nos recordó que la fusión del golf y Croacia es una verdadera oportunidad de inversión.
A diferencia de la mayoría de los deportes en Croacia, el golf es un deporte que está asociado solo con la República de Croacia contemporánea. Históricamente, los primeros avances se realizaron durante las décadas de 1920 y 1930, cuando se dispuso la primera cancha en las islas Brijuni. Entonces, como hoy, esta cancha ahora histórica sintetizaba la característica oferta croata: un hermoso terreno junto al mar y monumentos históricos. Desafortunadamente, muy poco después de estos primeros intentos, el deporte quedó prohibido, como en otros países que estaban bajo el gobierno del Partido Comunista. Así, el golf logró llegar a Croacia solo en la década de 1990 con la independencia, la democracia y la economía de mercado.
Para tener una idea del estado actual del golf en Croacia, hemos hablado con el Sr. Dražen Slamar, un emprendedor y experimentado conocedor del golf, a quien encontramos no muy lejos de la hermosa ciudad ribereña Opatija en pueblo Brseč, donde en estos días está sentando las bases para un nuevo campo: “al Golf lo inicié a jugar en los años noventa, apenas tuve la oportunidad de hacerlo, y más tarde fui entrenador, selector y dos veces secretario de la Asociación Croata de Golf. Por ahora, en Croacia hay alrededor de 1500 jugadores nacionales, los conozco a casi todos, pero la mayoría de los golfistas aquí siguen siendo turistas. Como un país que se destaca con diferentes resultados deportivos, nuestros jugadores son en su mayoría ex deportistas, pero para poder competir en competiciones más serias, debemos tener al menos 5,000 jugadores y alrededor de diez canchas».
Su visión de los inicios del negocio del golf en Croacia es sumamente interesante, donde explica cómo inició su propio negocio y con quién colabora hoy: “Empecé con los proyectos muy temprano, en paralelo con el juego, a principios de los años noventa. Me di cuenta de que me interesaba, por lo que completé un programa de especialización para el desarrollo y gestión de proyectos de golf en la cercana Austria. Me complace decir que hoy brindamos a nuestros clientes los servicios más competentes e integrales. Los guiamos desde la idea de inversión hasta su realización final, e incluimos consultores de golf, arquitectos, paisajistas, urbanistas, constructores, economistas y profesores de golf profesionales. Por lo general, nos quedamos en el proyecto uno o dos años más para ponerlo en marcha. También organizamos conferencias anuales de golf y tan pronto como mejore la situación con Covid, continuaremos con estos eventos».
El Sr. Slamar también nos refirió a los campos de golf existentes y las regiones donde se están desarrollando nuevos proyectos: “Hoy en Croacia hay cuatro canchas de golf arregladas que son Zagreb Riverside, Savudrija Adriatic, Brijuni y Sveti Martin, y alrededor de diez campos de entrenamiento. La ventaja de una cancha en la zona costera es que se puede jugar allí todo el año. De acuerdo con el Plan de Acción para el Desarrollo de la Oferta de Golf, que desarrollamos con el Instituto de Turismo en 2017, concluimos que de un centenar de localidades de los planes urbanísticos, en la situación económica actual, unas cincuenta son rentables o factibles. Cuando hablamos de Istria y Kvarner, realizaremos de cinco a diez nuevas canchas en los próximos diez años, y luego los proyectos se expandirán a los condados vecinos. Creo que Istria y Kvarner, así como Zagreb, serán los primeros en poder ofrecer el máximo a los jugadores que podrían jugar en varias canchas de forma inmediata.
Finalmente, comentamos sobre el clima actual de inversión y le preguntamos cómo son los proyectos en los que está trabajando: “Croacia es hoy muy interesante en términos de turismo e inversión. El número de consultas ha ido creciendo durante años, y en los últimos meses de forma semanal. La mayoría de los inversores son grupos turísticos de propiedad mixta, la mayoría de las veces se trata de una combinación del capital croata y de los países vecinos de Europa Central (Adris, Valamar, Plava Laguna, Jadranaka, Liburnija). Últimamente también hemos contado con fondos de la Unión Europea. Las inversiones turísticas son en su mayoría brownfield, pero también tenemos varios proyectos greenfield, incluidos los campos de golf. Actualmente, nuestro equipo está trabajando intensamente en cinco proyectos, cuatro en Istria (Brseč, Poreč, Marlera y Biska) y uno cerca de Zagreb (Zaprešić). También en los planes urbanísticos hay siete ubicaciones con un número parcial de inversores y siete ubicaciones que están listas para ser absorbidas en su totalidad. La mayoría de ellos involucran la construcción de los hoteles de lujo, villas y apartamentos, lo que hace que estos proyectos sean rentables. Cada proyecto es específico, las inversiones oscilan entre los 80 y los 130 millones de euros, de los cuales la cancha lleva de 8 a 10 millones. Todo lo demás sean las infraestructuras residenciales y turísticas».
Sobre la situación general de los proyectos de golf en Croacia, el entrevistado hizo la siguiente evaluación: “Este es un negocio que requiere un trabajo a largo plazo. Por ejemplo, queda mucho por hacer en educación y algunos obstáculos de la administración pública pueden ser un desafío. Pero con el enfoque y el conocimiento adecuados, los dominamos todos los días. ¡Croacia es mucho más que un país maravilloso con un clima excelente junto al mar! También contamos con un rico patrimonio cultural y una variedad de instalaciones que el golf complementa a la perfección. Las conexiones aéreas y terrestres mejoran cada año, y con ubicaciones en el centro geográfico de Europa, definitivamente queremos aprovecharlo».
Cuando le preguntamos sobre su experiencia hasta ahora con socios de Argentina, el Sr. Slamar concluyó con los brazos abiertos: “¡Nuestra gente es muy bienvenida! ¡Estamos abiertos a la cooperación con todas las partes interesadas! Ya sea que quieran entrar como socio parcial en uno de los proyectos o como socio único. Los croatas del mundo conocen bien nuestras oportunidades y potenciales. También estaríamos muy contentos si pudiéramos hacer frente a la escasez de jugadores, entrenadores y otros profesionales del golf de esta manera».
Autor del artículo: Matija Jerković
Hrvatski golf kao investicijska prilika
Povodom tridesete obljetnice osamostaljenja Republike Hrvatske i osnutka naše Argentinsko-hrvatske gospodarske komore 6. listopada 2021. godine organiziramo golf turnir na čuvenom terenu u San Isidru u Buenos Airesu. Kako bismo naše članove bolje pripremili za ovaj jedinstven događaj, naš je Matija Jerković tijekom ovih ljetnih dana razgovarao s jednom od ključnih osoba hrvatskog golfa, gospodinom Draženom Slamarom. On nas je uputio u trenutno stanje ovog sporta u domovini te nas podsjetio kako je spajanje golfa i Hrvatske prava investicijska prilika.
Za razliku od većine sportova u Hrvatskoj, golf je sport koje se veže tek uz suvremenu Republiku Hrvatsku. Povijesno gledajući, prvi pomaci bili su doista učinjeni tijekom dvadesetih i tridesetih godina 20. stoljeća, kada je prvo igralište bilo uređeno na brijunskom otočju. Tada, kao i danas, ovaj sada povijesni teren sintetizirao je karakterističnu hrvatsku ponudu: predivan teren uz more i povijesne spomenike. Nažalost, vrlo brzo nakon ovih prvih pokušaja, sport je postao zabranjen, kao i u ostalim zemljama koje su se bile našle pod vlašću komunističke partije. Golf je tako uspio doći u Hrvatsku tek devedesetih godina prošlog stoljeća s osamostaljenjem, demokracijom i tržišnim gospodarstvom.
Kako bismo dobili uvid u sadašnje stanje golfa u Hrvatskoj, razgovarali smo s Draženom Slamarom, poduzetnikom i iskusnim golf insiderom, kojeg smo zatekli nedaleko od predivne Opatije u mjestu Brseč gdje ovih dana udara temelje novom golf resortu: „golf sam počeo igrati kao mladić početkom devedesetih, čim mi se za to pružila prilika, a kasnije sam bio trener, izbornik i dva puta tajnik Hrvatskog golf saveza. U Hrvatskoj za sada ima oko 1500 domaćih igrača, njih gotovo sve znam, ali većina su ipak turisti. Kao zemlja koja se ističe različitim sportskim rezultatima, naši igraći najčešće su bivši sportaši, no kako bismo mogli konkurirati na ozbiljnijim natjecanjima, trebali bismo imati barem 5000 igrača i desetak igrališta“.
Iznimno zanimljiv njegov je uvid u početke golf poslovanja u Hrvatskoj gdje nam pojašnjava kako je pokrenuo vlastiti posao i s kim danas surađuje: „golfom sam se profesionalno počeo baviti vrlo brzo, paralelno s igranjem, početkom devedesetih. Shvatio sam da me zanima pa sam u obližnjoj Austriji završio specijalizacijski program za razvoj i upravljanje golf projektima. Sa zadovoljstvom mogu reći da danas našim klijentima pružamo najkompetentnije i najcjelovitije usluge. Vodimo ih od investicijske ideje do njegove konačne realizacije, a pritom uključujemo golf konzultante, arhitekte, landscape arhitekte, urbaniste, građevinare, ekonomiste i profesionalne golf učitelje. Najčešće ostajemo u projektu još godinu ili dvije kako bismo ga postavili na noge. Također, organiziramo godišnje golf konferencije i čim se situacija s Covidom popravi, nastavit ćemo s tim događanjima.“
Gospodin Slamar uputio nas je i na postojeće golf terene te regije gdje se razvijaju novi projekti: „Danas u Hrvatskoj postoje četiri uređena golf terena, a to su Zagreb Riverside, Savudrija Adriatic, Brijuni i Sveti Martin, te 10-tak golf vježbališta. Prednost terena u obalnoj zoni je taj što se ondje može igrati kroz cijelu godinu. Prema Akcijskom planu razvoja golf ponude, kojeg smo izradili s Institutom za turizam 2017. godine, zaključili smo kako je od stotinjak lokacija u Prostornim planovima, u sadašnjoj ekonomskoj situaciji njih pedesetak isplativo ili izvedivo. Kad govorimo o Istri i Kvarneru, tu bismo u idućih deset godina mogli realizirati pet do deset novih terena, a nakon toga će se projekti širiti i na susjedne županije. Mislim da će Istra i Kvarner, kao i Zagreb, biti prvi koji će moći ponuditi maksimum igraćima koji bi tako mogli odmah igrati na nekoliko igrališta.
Konačno, prokomentirali smo i trenutnu investicijsku klimu te nas je uputio kako izgledaju projekti na kojima radi: „Hrvatska je danas turistički i investicijski jako interesantna. Broj upita već godinama raste, a posljednjih mjeseci i na tjednoj bazi. Većina investitora su turističke grupacije u mješovitom vlasništvu, najčešće je riječ o kombinaciji kapitala Hrvatske i susjednih srednjoeuropskih zemalja (Adris, Valamar, Plava Laguna, Jadranaka, Liburnija). Također u posljednje vrijeme računamo i s fondovima Europske unije. Turističke investicije su pretežno brownfield, ali imamo i nekoliko greenfield projekata, pa tako i golf resorata. Naš tim trenutno intenzivno radi na pet projekata, četiri u Istri (Brseč, Poreč, Marlera i Biska) i jedan blizu Zagreba (Zaprešić). Također u prostornim planovima je sedam lokacija s djelomičnim brojem investitora i sedam lokacija koje su spremne biti preuzete u potpunosti. Većina njih uključuje izgradnju vrhunskih hotela, vila i apartmanskih kuća što te projekte čini isplativima. Svaki projekt je specifičan, investicije se kreću od 80 do 130 milijuna eura, a od toga samo igrališne uzima 8 do 10 milijuna. Sve ostalo su spomenuti popratni rezidencijalni i turistički objekti.“
Opću situaciju golf projekta u Hrvatskoj ocijenio je na sljedeći način: „Riječ je poslu koji obvezuje na dugogodišnji rad. Primjerice, još je puno potrebno raditi na edukaciji, a neke prepreke javne administracije mogu biti izazovne. Njih uz pravi pristup i znanje svakodnevno savladavamo. Hrvatska je mnogo više od divne zemlje s izvrsnom klimom uz more! Posjedujemo također bogatu kulturnu baštinu i raznovrsne sadržaje koje golf izvrsno upotpunjuje. Zračna i cestovna povezanost je iz svake godine sve bolja i s lokacijama u geografskom središtu Europe to svakako želimo iskoristiti.“
Na naše pitanje o dosadašnjem iskustvu o suradnji s parterima iz Argentine, gospodin Slamar zaključio je otvorenih ruku: „Naši ljudi su strašno dobro došli! Otvoreni smo za suradnju sa svima zainteresiranima! Bez obzira na to žele li ući kao djelomičan partner u neki od projekata ili kao jedini partner. Hrvati u svijetu dobro poznaju naše prilike i potencijale. Također, vrlo bi nas veselilo kada bismo na taj način ujedno mogli zadovoljiti manjak igrača, trenera i ostalih golf profesionalaca“.
Matija Jerković